Kök Hücre Tedavisi, Görme Yetisini Geri Kazandırıyor

Sıra dışı bir kök hücre nakli, kornealarındaki ciddi hasar nedeniyle bulanık gören üç kişinin görmesini önemli ölçüde iyileştirdi. Operasyondan iki yıl sonra ciddi bir sorunun ortaya çıkmadığı ve dışarıdan bakıldığında her üç korneanın da eskisinden çok daha şeffaf göründüğü belirtiliyor. Japonya’da gerçekleştirilen klinik deney, dünyada türünün ilk örneği ve kök hücre araştırmaları için önemli bir ilerleme olarak değerlendiriliyor.

Gözün korneası, görme için gerekli olan bir epitel ile kaplıdır. Korneanın sklera (gözün beyazı) ile birleştiği sınır bölgesinde limpus olarak isimlendirilen anatomik bir bölge bulunur ve bu bölge kök hücreleri barındıran bir rezervuar görevi görür. Bu hücreler çoğalarak merkezi korneaya sürekli epitel hücre sağlar ve korneanın sağlıklı kalmasına yardımcı olur. Korneal limbal epitelyal kök hücreler, yüksek oranda çoğalma özelliğine sahiptir. Yokluklarında veya yetersiz sayıda bulunduklarında “limbal kök hücre eksikliği’’ (LKHE) olarak bilinen bir durum ortaya çıkar. LKHE için tedavi seçenekleri sınırlıdır. Günümüzde, bir gözünde LKHE olan kişilerdeki yara dokusu, cerrahi olarak çıkarılabilir ve yerine genellikle kişinin sağlıklı gözünden elde edilen kök hücrelerden türetilen kornea hücreleri nakledilir. Her iki göz de LKHE’den etkilendiğinde kadavra donörlerden kornea nakli bir seçenektir ancak bu dokular bazen alıcının bağışıklık sistemi tarafından reddedilir.

Dünya genelinde korneaya bağlı görme kaybı yaşayan 12,7 milyon kişiden sadece 70’te 1’ine nakil yapılabiliyor. Ancak nakil yapılan kişinin bağışıklık sisteminin nakledilen hücreyi reddetme riski her zaman var. İşte bu noktada indüklenmiş pluripotent kök hücreler devreye giriyor. Bu hücrelere embriyonik hücrelerin özellikleri kazandırıldıktan sonra korneadakiler de dâhil olmak üzere her tür yetişkin insan hücresine dönüşebilme yeteneğine sahiptir ve sınırsız olarak çoğaltılabilirler.

2023 yılında ABD’deki araştırmacılar, kornea hasarı olan iki hastaya, limbik kök hücreleri kullanarak görme yetisini bir yıla kadar geri kazandırabilmişti. Şimdi ise Japonya’daki Osaka Üniversitesi Hastanesindeki Kohji Nishida ve meslektaşları, bir adım daha ileri giderek sağlıklı insan kan hücrelerinden elde edilen indüklenmiş pluripotent kök hücrelerini görme yetisini geri kazandırmak için kullandı.